(4857 Sayılı İş Kanunu Madde 38)
Ücret Kesme Cezası 4857 sayılı İş Kanunumuzun 38. maddesinde düzenlenmiştir. Bir işçiye ücret kesme cezasının uygulanabilmesi için hangi hallerde ücret kesme cezasının uygulanacağı yazılı bir sözleşme ile belirtilmelidir. Kanun maddesinde de “İşveren toplu sözleşme veya iş sözleşmelerinde gösterilmiş olan sebepler dışında işçiye ücret kesme cezası veremez.” Hükmü gereği sözleşme dışında kalan davranışlardan dolayı işçi ücret kesme cezasını sınırlandırmıştır.
Önceden belirlenmeyen ya da belirtilmeyen davranışlarda ücret kesme cezası yoluna gidilemez. İş sözleşmesinde hüküm yoksa yargı kararı olmadan ücret kesme cezası verilemez. Bu husus çok önemlidir. Diyelim ki; iş sözleşmesinde ya da toplu iş sözleşmesinde işçinin fiili için öngörülmüş bir ücret kesme cezası yok. Ama işçi bir fiiliyle işvereni maddi zarara uğrattı. Örneğin dikkatsizliği nedeniyle üretilen halı defolu çıktı ya da işverene sinirlendi ve elindeki makineyi yere fırlatıp kırdı, o zaman ne olacak?
Bu konuda Yargıtay kararlarına bakabiliriz. 9. Hukuk Dairesinin 2013/34435 esas sayılı kararında da belirtildiği üzere; Yargıtay’ın kararlılık kazanan uygulaması gereğince de sözleşmeyle kararlaştırılan yevmiye kesme cezası dışında, yargı kararı mevcut olmadığı sürece işveren zararını işçinin ücretinden veya tazminatından kesemez.
Buna göre işveren işçinin fiilinden dolayı ona ücret kesme cezası uygulamak istiyor ama bunun gerekçesini iş sözleşmesinde ya da toplu sözleşmede bulamıyorsa, bu cezayı istediği gibi uygulayamaz. İster işçinin hatası isterse kastı olsun, ücret kesme cezasının bu durumda uygulanması için yargı kararı şarttır. Aksi takdirde İşçinin ücretinden yanlış yere ceza kesintisi yapan işveren idari para cezası ödemek zorunda kalacaktır.
Ücret Kesme Cezası Üst Sınırı Nedir?
Sözleşme ya da toplu iş sözleşmesinden kaynaklı kesilecek olan “ücret kesme cezası” somut dayanaklar ile uygulanmalıdır. İşçi ücretlerinden ceza olarak yapılacak kesintilerin işçiye derhal sebepleriyle beraber bildirilmesi gerekir. İşçi ücretlerinden bu yolda yapılacak kesintiler bir ayda iki gündelikten veya parça başına yahut yapılan iş miktarına göre verilen ücretlerde işçinin iki günlük kazancından fazla olamaz.
Ücret Kesme Cezası Hangi Sürede Nereye Yatırılacak?
İşçi ücretlerinden kesilen cezalar belirli bir amaç için kullanılmaktadır. Kesilen ceza tutarları işçilerin eğitimi ve sosyal hizmetleri için kullanılıp harcanmak üzere Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı hesabına Bakanlıkça belirtilecek Türkiye’de kurulu bulunan ve mevduat kabul etme yetkisini haiz bankalardan birine, kesildiği tarihten itibaren bir ay içinde yatırılır.
Her işveren işyerinde bu paraların ayrı bir hesabını tutmaya mecburdur. Birikmiş bulunan ceza paralarının nerelere ve ne kadar verileceği Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanının başkanlık edeceği ve işçi temsilcilerinin de katılacağı bir kurul tarafından karara bağlanır.
Saygılarımızla,
ATLI HUKUK
Av. V. Alper ATLI